Grażyna Niezgoda "Portret w procesie / fotografia" 16.01.2009 - 3.02.2009 Galeria Sztuki Współczesnej ul. T. Kościuszki 3 37-700 Przemyś, Poland Bez retuszu Wizerunki święte - chusta z Manopello, veraikon, mandylion, tilma Juana Diego, nierukotworne ikony prawosławia, są naświetleniem chwili. Twarze, gesty, spojrzenia z portretów fajumskich i te, z sześciokątnych blach portretów z kolekcji w Międzyrzecu, próbują powstrzymać czas. Fotograficzne portrety Grażyny Niezgody powstają w chwili, gdy czas zespala się z portretowaną osobą napotkaną w najwłaściwszym dla niej miejscu, ukazując zbieżność miejsca i czasu. Contrafactum powstaje z chęci uchwycenia tej chwili. W pracach Niezgody portretowani są „na miejscu”. Osadzeni w ramach swej codzienności, lub odgrywający swe role w scenerii niecodzienności. Człowiek nadaje znaczenie przedmiotom ujętym w kadrze tak, że stają się one atrybutami, a przestrzeń w tle, jedynym właściwym miejscem. Jak w przemyskim atelier Hennera dbano o malowane horyzonty, tak artystka ma świadomość roli, jaką w portrecie odgrywa tło, jakim jest kontekstem, jaką daje nam przestrzeń do odczytania prawdy o portretowanym. Autorka nie portretuje w sprowokowanej sytuacji, nie sadza swych modeli w zaaranżowanej przestrzeni studia, nie ustawia oświetlenia. Powstają wizerunki bez retuszu, bez kadrowania, bez obróbki komputerowej, nie mające w sobie nic ze schematu, konwencji czy rutyny. Od wielu lat Grażyna Niezgoda fotografuje artystów. Sytuacja tak intymna jak moment tworzenia zostaje zarejestrowana bez pozowania, bez dekoracji ustawiania przedmiotów i typowej komendy – a teraz udawaj, że malujesz. Jak to robi? Jak bezszelestnie wkracza w przestrzeń kreacji? Nie wiem. Czy sprawia to przyjaĽń, empatia czy pełna akceptacja osoby portretowanej? Artystka oswaja modela zainteresowaniem, sama ciekawa ludzi i życia. Znane z wystaw i licznych publikacji portrety najwybitniejszych współczesnych poetów polskich, to też jedno z zadań, jakie od lat konsekwentnie realizuje podczas trwania Przemyskiej Wiosny Poetyckiej. Stanowią one swoistą „antologię” poezji. Wystawa w Przemyskiej Galerii Sztuki Współczesnej jest szczególna, gdyż prezentuje fotogramy, które za Oskarem Gustawem Rejlanderem można by ująć wspólnym tytułem „wyraz uczuć w człowieku”. Fotografia Grażyny Niezgody, bez względu na temat, jest zawsze kliszą rzeczywistości, kadrem zdarzenia wolnym od warsztatowych zabiegów i kokietowania odbiorcy atrakcyjnością formy. Czyste intencje nadają jej głębię i ponadczasowy rys prawdy. Zdejmowane na przestrzeni wielu lat sylwetki, twarze, są prawdziwym wizerunkiem osobowości artystki. Ta część jej twórczości, jaką jest portret, stanowi potwierdzenie starożytnej sentencji: homini homine nihil pulchrius videtur - nic nie wydaje się człowiekowi piękniejsze niż człowiek. Marzanna Wróblewska